Βρίσκοντας το μήνυμα ανάμεσα στα τέρατα!

Όταν ακούμε κάποιον να αναφέρεται σε ταινίες τρόμου, οι λέξεις "σκέψη, κοινωνικοπολιτική κριτική, ηθικό δίδαγμα, κ.α." δεν περνούν εύκολα από το μυαλό μας.

Συνήθως τις συναντάμε σε άλλα κινηματογραφικά είδη, όπως κοινωνικές, πολιτικές και ...επιστημονικής φαντασίας ταινίες (Matrix, V for Vendetta, Snowpiercer) και αυτό που αντιπροσωπεύει κατά κύριο λόγο το gerne είναι τα πολλά κλισέ των αιματοβαμμένων μαχαιριών, οι έφηβοι που πρέπει επειγόντως να βγουν -για να σωθούν- από το σπίτι/δάσος/υπόγειο της αδελφότητας και τέρατα που μόλις ξύπνησαν από έναν αιώνιο ύπνο και διψάνε για σάρκα και αίμα.

Βέβαια για αυτό ευθύνονται κατά κύριο λόγο, μερικοί από τους κορυφαίους σκηνοθέτες τρόμου που έχουν στρέψει όλες τις προσδοκίες του κοινού μόνο προς το gorefest και δεν του δίνουν τα ερεθίσματα ώστε να γλιστρήσει σε βαθύτερα μηνύματα και κοινωνικά σχόλια.

Υπάρχουν όμως και κάποιες ταινίες τρόμου που μπορούν άνετα και πολύ επιτυχημένα να συμβαδίσουν με τα πιο έντονα και διαχρονικά μηνύματα, ακόμη και αν αυτά κρέμονται από τα δόντια ενός ζόμπι που διψάει για μυαλά.

Οι καλές ταινίες τρόμου πρέπει όχι μόνο να μας τρομάζουν, αλλά και να μας αναγκάζουν να σκεφτούμε γιατί είμαστε φοβισμένοι και ποιες ανησυχίες μας προκαλούν. 

Αν σας αρέσουν ταυτόχρονα οι ταινίες όπου ξαναμμένοι έφηβοι προσπαθούν να γλιτώσουν από ορδές ζόμπι και τα κοινωνικά δράματα που μιλούν για ηθική, ιδέες και ιδανικά, τότε μπορείτε να απολαύσετε και ένα μικρό αφιέρωμα για κάποιες ταινίες τρόμου που έχουν κάτι να πουν.

Γιατί τα πιο τρομακτικά τέρατα σε ένα monster movie είναι συχνά οι ίδιοι οι άνθρωποι!

Τα ζόμπι movies του George A. Romero

Ο George A. Romero είναι ένας από τους μεγαλύτερους επικριτές της Αμερικάνικης κουλτούρας και κάθε μία από τις ταινίες του, φέρει μαζί της ένα ξεχωριστό και δυνατό κοινωνικοπολιτικό μήνυμα, αλλά ειδικά οι δύο πρώτες ταινίες της ζόμπι εξαλογίας του αποτελούν σημείο αναφοράς στο χώρο. 

Στο -χωρίς μπάτζετ- Night of the Living Dead του 1968, το κυρίαρχο θέμα είναι αυτό των φυλετικών διακρίσεων, σε μια ταινία επηρεασμένη από το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα της δεκαετίας του '60. 

Η κίνηση του Romero να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, στον αφροαμερικανό Duane Jones την ίδια περίοδο που δολοφονήθηκε ο Martin Luther King Jr., ήταν μια από αυτές που σημάδεψαν την ταινία, όπως και οι αναφορές για την διαχρονική ικανότητα του ανθρώπου για αποτρόπαιες πράξεις.  

Στο Dawn of the Dead του 1978, το μπάτζετ του έδωσε την δυνατότητα να κινηθεί ελεύθερα και έχοντας στο πλευρό του τα αδέρφια Argento (Dario στην διανομή και Claudio στην παραγωγή), που πίστεψαν στην ιδέα και στο όραμα του, παρέδωσε την καλύτερη δουλειά του. 

Εδώ ο Romero ασκεί δριμεία κριτική κατά της κουλτούρας του άκρατου καταναλωτισμού, την αδράνεια και την κοινωνική απάθεια που χαρακτηρίζει την υλιστική εποχή, όπως επίσης και κατά της παθητικότητας και κενότητας του αμερικάνικου τρόπου ζωής. 


Alien (1979)

Η αριστουργηματική ταινία τρόμου του Ridley Scott θα μπορούσε να είναι ταυτόχρονα και μία πολύ προοδευτική ταινία, αφού αυτό που βλέπουμε είναι στην ουσία εργάτες, φορτηγατζήδες και ανθρακωρύχους στο χώρο εργασίας τους, να παίρνουν εντολές από τους χιλιόμετρα μακριά από τον θανάσιμο κίνδυνο εργοδότες, με σκοπό να πιάσουν ένα εξωγήινο ον για τεχνολογική και εμπορική εκμετάλλευση. 

Αυτοί που μάχονται ενάντια στον εξωγήινο είναι κατά κύριο λόγο οι Αφροαμερικανοί και οι γυναίκες, με την Sigourney Weaver ως υπολοχαγό Ellen Ripley, να οργανώνει ουσιαστικά τους συναδέλφους της να επαναστατήσουν ενάντια στα αρχικά σχέδια της εταιρείας να συλλάβουν το εξωγήινο ον. 

Αν και 100 χρόνια στο μέλλον, οι ανησυχίες των εργαζομένων στο Nostromo δεν διαφέρουν και πολύ από εκείνες των σημερινών εργαζομένων. 

Μισθοί εξαιρετικά χαμηλοί σε σύγκριση με την αποδοτικότητά τους και απίστευτα επικίνδυνες συνθήκες εργασίας.


They Live (1988)

Η κυβέρνηση ελέγχει το μυαλό σου και ...είναι από άλλο πλανήτη.

Μια από τις πιο πολιτικοποιημένες και προφητικές ταινίες τρόμου στην ιστορία του σινεμά, το "They Live" του John Carpenter μιλάει για έναν περιπλανώμενο που βρίσκει μια κούτα γεμάτη γυαλιά ηλίου που του επιτρέπουν να δει μια τελείως διαφορετική πραγματικότητα από αυτή που γνώριζε έως τώρα. 

Οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες αλλά και πολλοί "άνθρωποι" που άνηκαν όλως τυχαίως στην ελίτ και στα εύπορα κοινωνικά στρώματα έχουν αντικατασταθεί από εξωγήινους με ολοκληρωτικές τάσεις. 

Η προπαγάνδα των ΜΜΕ προκαλεί αναισθησία στις μάζες, με υποσυνείδητα μηνύματα που τους διατάζουν να μην αμφισβητούν και να υπακούν στις εντολές της εξουσίας και πίσω από τις διαφημίσεις προϊόντων υπάρχουν οι λέξεις "υπάκουσε", "κατανάλωσε", "μην σκέφτεσαι", "κοιμήσου", "μην προβληματίζεσαι".

Η φτώχεια και οι γεμάτες άστεγους και άνεργους πολίτες παραγκουπόλεις έχουν κυριαρχήσει, ενώ ελικόπτερα πετούν συνεχώς πάνω από την πόλη, δίνοντας την αίσθηση μιας αστυνομοκρατούμενης κοινωνίας, με τους ανθρώπους να κοιτάζουν σαν υπνωτισμένοι τις τηλεοπτικές οθόνες και τα διάφορα έντυπα, απορροφώντας αμάσητα τα ανούσια μηνύματά τους.

Οποιαδήποτε ομοιότητα της προ 25ετίας ταινίας του John Carpenter με τωρινές καταστάσεις δεν είναι συμπτωματική. 


American Psycho (2000)

Πολλοί ήταν αυτοί που βλέποντας για πρώτη φορά το American Psycho, χαρακτήρισαν το συνολικό αποτέλεσμα σαν: Τι στον ...κόρακα ήθελαν να πουν οι δημιουργοί της; 

Με τον Christian Bale, αγνώριστο για ακόμα μια φορά, στον ρόλο του Patrick Bateman, βλέπουμε την κουλτούρα της εργασιακής ανταγωνιστικότητας των γιάπηδων της Wall Street και τον υπερκαταναλωτισμό ως εκ φύσεως αντικοινωνική και βίαιη συμπεριφορά. 

Αυτό είναι το μήνυμα αυτής της ιδιαίτερης και πολύπαθης ταινίας της Mary Harron, που βασίστηκε στο εξίσου ταλαιπωρημένο βιβλίο του Bret Easton Ellis. 

Και τα δύο πέρασαν από χίλια μύρια κύματα μέχρι να βρουν και να πάρουν την έγκριση του στούντιο και εκδοτικού οίκου αντίστοιχα, αφού τόσο το θέμα, όσο και ο τρόπος που αυτό παρουσιάζονταν ήταν άκρως αντίθετος με τα mainstream ανάλατα γούστα του american dream! 


Masters of Horror: Homecoming (2005)

Στο 6ο επεισόδιο της 1ης σεζόν του Masters of Horror, ο Joe Dante μας παρουσιάζει μια σατιρική ιστορία τρόμου -καρφί για τον George W. Bush- που συσχετίζει τα ζόμπι με τις εκλογές και ...σαν κάτι να μας θυμίζει, μόνο που τα φαινόμενα απατούν. 

Οι νεκροί στρατιώτες του τελευταίου αμερικάνικου πολέμου έρχονται πίσω στη ζωή, όταν ένας σύμβουλος της προεκλογικής καμπάνιας για την επανεκλογή του προέδρου εύχεται οι νεκροί στρατιώτες να μπορούσαν να επιστρέψουν στη ζωή για να ψηφίσουν. 

Και σαν από θαύμα, αυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει, μόνο που δεν έχουν καμιά διάθεση να ξαναβάλουν στο Λευκό Οίκο τον άνθρωπο που τους έστειλε να πεθάνουν σε έναν ανούσιο πόλεμο. 

Τα αποτελέσματα των εκλογών όμως νοθεύονται υπέρ του νυν προέδρου και τότε ποιος είδε τα ζόμπι και δεν τα φοβήθηκε. 

Όλοι οι στρατιώτες που απεβίωσαν σε άσκοπους πολέμους επιστρέφουν από τον τάφο τους, με σκοπό να "καθαιρέσουν" τα αμαρτωλά μέλη της κυβέρνησης και να αποδώσουν δικαιοσύνη.

Στο Homecoming τα ζόμπι εκτός από τα μυαλά που τρώνε, διαθέτουν και δικό τους μυαλό ...σε αντίθεση με κάποια άλλα ολοζώντανα "ζόμπι" που οδεύουν και φέτος υπνωτισμένα προς τις κάλπες.


Tucker & Dale vs. Evil (2010)

Μια τρελή παρωδία ενός ολόκληρου -ανώνυμου- gerne, αυτό του Hillbilly χωριάτη, που παίρνει αυτόματα την στάμπα του επικίνδυνου ψυχοπαθή δολοφόνου με το πριόνι/ματσέτα/χασαπομάχαιρο, μόνο και μόνο λόγο εμφάνισης. 

Ο σκηνοθέτης Eli Graig, απεικονίζει το χάσμα μεταξύ επαρχιακού και αστικού τρόπου ζωής, μέσα σε ένα ακραία σουρεαλιστικό περιβάλλον αιματοχυσίας και άφθονου χιούμορ. 

Εδώ ο πραγματικός εχθρός είναι η προκατάληψη και πιο συγκεκριμένα τα παρανοϊκά συμπεράσματα μιας παρέας πλούσιων, αλλά εγκεφαλικά νεκρών κολεγιόπαιδων, που νομίζουν ότι απειλούνται από δύο καλοκάγαθους και συμπαθείς τύπους, επειδή ...δεν μοιάζουν με "προϊόν" του MTV. 


ParaNorman (2012)

Ένα animation τρόμου κατάλληλο για όλων των ηλικιών τα παιδιά, από 10 ετών και πάνω, το ParaNorman αντιμετωπίζει με τόλμη ζητήματα όπως η κοινωνική προκατάληψη, η μαζική υστερία, η δυσκολία των γονέων να κατανοήσουν τα παιδιά τους και ο εκφοβισμός (bullying), αλλά το κάνει με τρόπο απόλυτα ειλικρινές, τόσο ως προς το ενήλικο όσο και προς το ανήλικο κοινό, ενώ παραμένει ταυτόχρονα μία πολύ καλή και διασκεδαστική animation κωμωδία/τρόμου. 

Tο καλύτερο animation όσον αφορά το 2012, αλλά για ακόμα μια φορά η ακαδημία δεν διαθέτει την απαιτούμενη γενναιότητα να επιλέξει κάτι το ουσιώδες και καταλήγει στο ...Brave!


Κώστας Κίτσιος.