15+2 Κλειστοφοβικές ταινίες μετά το 2000 που δημιούργησαν ξεχωριστό υποείδος τρόμου (Μέρος 1ο)

Οι ταινίες που διαδραματίζονται σε έναν συγκεκριμένο κλειστό χώρο και με μικρό αριθμό χαρακτήρων, ήταν πάντα ένα concept που προσφερόταν για το είδος των ταινιών τρόμου, μυστηρίου, αγωνίας, splatter, ψευδοsnuff, found footage κτλ. - σε πολλές περιπτώσεις, άγνωστοι μεταξύ τους, προσπαθούν να επιβιώσουν χωρίς να ξέρουν τον λόγο που βρίσκονται όλοι μαζί σε έναν κοινό χώρο. 

Προσπαθούν να λύσουν κάποιους γρίφους και να μάθουν ποιος είναι ο διπλανός τους, πολλές φορές με ακραίες συνέπειες και αξιόποινες πράξεις. 

Οι αμερικάνοι έχουν ένα ταλέντο που για μερικούς είναι κατάρα. 
Όταν δουν ότι ένα συγκεκριμένο στυλ (αν μπορούμε να το πούμε έτσι) ταινίας, έχει πέραση στο ευρύ κοινό και σε ορισμένα σημεία καινοτομεί, τότε το υιοθετούν και δημιουργούν ολόκληρο ρεύμα  πάνω σε αυτό.  

Κάτι σαν το γνωστό ρητό “H ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει”. 
Βέβαια, το κατά πόσο κερδίζει θα το δείξει η ιστορία και όχι οι αριθμοί απαραίτητα. 

Τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κατ’ εμέ υποείδους
Σας τα παρουσιάζω επί γραμματικά ώστε να είναι πιο ευανάγνωστο το κείμενο που ακολουθεί.

Ως 1ο λοιπόν χαρακτηριστικό, θα παραθέσω το γεγονός ότι η τοποθεσία που διαδραματίζονται οι δράσεις της ταινίας, είναι ένα και συγκεκριμένο. 
Δηλαδή, έχουν ένα location. 

Αυτό είναι το βασικότερο γνώρισμα για το είδος που αναφερόμαστε. 
Γι’ αυτό θα μπορούσα να το ονομάσω και να το βαφτίσω παράλληλα ως “one location film”.

Ως 2ο χαρακτηριστικό έχουμε τους χαρακτήρες, οι οποίοι είναι λίγοι και μερικές φορές μόνον ένας. 

Ο λόγος είναι, ότι σε έναν χώρο δεν μπορείς να βάλεις πάρα πολλούς χαρακτήρες, πάνω από δέκα ας πούμε, γιατί ο θεατής θα βρίσκεται σε σύγχυση και όλο αυτό φυσικά θα περιορίσει και τις δράσεις του καθενός. 

Δηλαδή, δεν θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σεναρίου καθώς από ένα σημείο και μετά οι χαρακτήρες θα είναι μετέωροι.

Επιπλέον, ως 3ο χαρακτηριστικό, είναι ο σκοπός του ενός ή των πολλών χαρακτήρων, ο οποίος είναι πάντα συγκεκριμένος και πολλές φορές απλοϊκός. 

Για παράδειγμα, να επιβιώσει από τα χαλάσματα, να βρει τροφή και νερό και ας μην γνωρίζει που βρίσκεται, να μπορέσει να εκπληρώσει τα ζωώδη ένστικτα του δυνάστη του για να συνεχίσει να ζει, να ανταπεξέλθει από το κρύο ή από την ζέστη  και πολλές άλλες παρόμοιες δοκιμασίες. 

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό του νέου αυτού είδους ταινιών τρόμου - και 4ο - είναι το γεγονός ότι αγγίζουν τα όρια των exploitation και sexploitation films παλιότερων δεκαετιών. 
Με μια πιο σύγχρονη αισθητική και τεχνοτροπία, τα ονομάζουμε πλέον torture porn movies. 

Εδώ, έχουμε κυρίως γυναίκες εγκλωβισμένες σε ένα σημείο και προσπαθούν να κάνουν πραγματικότητα τα φετίχ των βασανιστών τους, ώστε να κερδίσουν τη ζωή τους. 

Εμείς ως απλοί θεατές, βρισκόμαστε σε μία κάπως δύσκολη θέση και πολλές φορές αναρωτιόμαστε αν βλέπουμε κάτι που απολαμβάνουμε, αφού πρόκειται για ένα είδος που αγαπάμε ή κάτι που είναι τελείως αποκρουστικό. 

Αυτός είναι και ο σκοπός του συγκεκριμένου χαρακτηριστικού που μόλις ανέφερα. 
Να αναρωτηθούμε τι θα κάναμε εμείς στη θέση του θύματος ή του θύτη. 

Και σαφώς, να αναρωτηθούμε για την ηθική και την αισθητική μας για το αν μας αρέσει η όχι να συνεχίζουμε να το βλέπουμε.

Αυτό είναι το επόμενο και 5ο χαρακτηριστικό. 
Το θέμα της ηθικής, βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της θεματικής των συγκεκριμένων ταινιών. 

Και εδώ, όπως και στο θέμα της ηδονοβλεπτικής θέσης του θεατή στα torture porn films, οι πράξεις των δραστών και οι αντιδράσεις των θυμάτων, κάνουν τον θεατή να νιώσει πολύ άβολα. 

Να αναρωτηθεί εκτός των άλλων, αν θα θυσιαζόταν ο ίδιος για στενό οικογενειακό του πρόσωπο, αν θα ενέδιδε σε σωματικά βασανιστήρια με σκοπό να σωθεί ο διπλανός του ή αν θα γινόταν ο ίδιος θύτης απέναντι σε έναν αθώο, σε περίπτωση που του ζητούνταν. 

Ένα 6ο χαρακτηριστικό, βρίσκεται στην αφήγηση της ιστορίας που παρακολουθούμε. 
Η αφήγηση και ο χρόνος που βλέπουμε την ιστορία μας είναι real time, καθώς είμαστε και εμείς ως θεατές, μέρος του όλου παιχνιδιού. 

Ο θεατής μαθαίνει τις εξελίξεις και τα γεγονότα ταυτόχρονα με τους ήρωες της ταινίας και σε ελάχιστες περιπτώσεις, έχουμε flash backs και fast forward.

7ο χαρακτηριστικό θα αναφέρω το γεγονός ότι τα locations που χρησιμοποιούνται στην κάθε ταινία μπορεί να είναι το οποιοδήποτε. 

Όπως θα δείτε και παρακάτω τα σημεία που εγκλωβίζονται τυχαία ή φυλακίζονται επίτηδες οι άνθρωποι, μπορεί να είναι οποιαδήποτε. 
Από το πιο πιθανό σημείο , έως το πιο απίθανο. 

Αφενός,  αυτός είναι ένας τρόπος για να είναι πιασάρικο και πρωτότυπο το σενάριο αλλά και για να είναι κάτι οικείο για τον θεατή. 
Δηλαδή, ο καθένας θα μπορούσε για παράδειγμα, να εγκλωβιστεί σε ένα αυτοκίνητο , σε μια καμπίνα πλοίου ή σε ένα στενό δωμάτιο. 

Αφετέρου, ο λόγος που γίνεται αυτό, είναι το γεγονός ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλές ταινίες οι ίδιοι χώροι και έτσι λοιπόν, αναγκάζονται οι σεναριογράφοι σιγά σιγά να χρησιμοποιούν όποιο μέρος τους εντυπωσιάζει και έχει μείνει για εκμετάλλευση. 

Ως 8ο και τελευταίο χαρακτηριστικό, θα ήθελα να αναφέρω κάποιες ιδιαιτερότητες όσον αφορά το κομμάτι της σκηνοθεσίας. 

Εδώ λοιπόν,  παρατηρούμε ότι οι κινήσεις της κάμερας είναι συγκεκριμένες και χωρίς μεγάλη άνεση. 
Δηλαδή, δεν θα δούμε κινήσεις με γερανό ή πλάνα από ψηλές γωνίες λήψεις γιατί κάτι τέτοιο δεν θα προωθούσε το κλειστοφοβικό κλίμα που πάει να χτίσει κανείς με μια ρεαλιστική όμως προσέγγιση, μέσα σε τέσσερις τοίχους. 

Συν τοις άλλοις, δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μια τέτοια άνεση της κάμερας και ο θεατής θα βγει απευθείας από την θέση του “συμπαίκτη”, ότι δηλαδή βρίσκεται και αυτός εκεί και έχει ρεαλιστική ματιά στο σκηνικό. 

Επιπλέον, πάντα σε στιγμές έντασης χρησιμοποιείται η κάμερα σε νευρική κίνηση και τις περισσότερες φορές στο χέρι. 
Αν και αυτό είναι μια γενικότερη προσέγγιση της έντασης από τους σκηνοθέτες, στην προκειμένη περίπτωση είναι σχεδόν υποχρεωτική. 

Επιπλέον, δεν συναντούμε εύκολα πλάνα point of view, δηλαδή τα υποκειμενικά των πρωταγωνιστών μας. 
Εκτός αν είναι μόνος του. 
Ο λόγος είναι ο ίδιος με τον προηγούμενο που ανέφερα. 

Αυτά είναι τα βασικότερα χαρακτηριστικά που προσδίδω εγώ σε αυτό το ιδιαίτερο είδος ταινιών , το οποίο δεν φοβάμαι να χαρακτηρίσω ως υποείδος. 

Γιατί η ιστορία μας δείχνει ότι στον χώρο του horror του gore κτλ, ένα “στυλ” ταινιών μπορεί να χαρακτηριστεί και υποείδος ακόμα και χωρίς να έχει κάποια ξεχωριστή τεχνοτροπία ή αισθητική προσέγγιση, αλλά και μόνον με την θεματική του ή εάν έχει δυναμικά χαρακτηριστικά ως προς την προσέγγιση του περιβάλλοντος χώρου. 

Έτσι λοιπόν, όπως και στα reviews μου μιλάω για ξεχωριστό υποείδος - και ίσως είμαι ο πρώτος που το χαρακτηρίζει έτσι - εδώ το αιτιολογώ λίγο πιο αναλυτικά αλλά και πάλι χωρίς να έχουν ειπωθεί όλα, λόγω χώρου. 

Φυσικά, είναι στο χέρι του καθενός είτε να συμφωνήσει και να αποδεχτεί αυτήν την άποψη, είτε να διαφωνήσει. 

Το συγκεκριμένο αφιέρωμα

Για την συγκεκριμένη λίστα τώρα, ο λόγος που χρησιμοποιώ ως αναφορές τις ταινίες από το 2000 και μετά, είναι το γεγονός ότι τις θεωρώ αντιπροσωπευτικές του είδους και έχουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και όχι ότι τις θεωρώ απαραίτητα καλές ταινίες.

Φυσικά, λείπουν αναφορές σε παλιότερες ταινίες που ενδεχομένως να έδωσαν το πράσινο φως για αυτό το είδος ταινιών. 
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό, είναι ότι τώρα γίνεται η μαζική παραγωγή τους. 

Ένα τέτοιο παράδειγμα ταινιών που άνοιξαν το δρόμο σε αυτές για τις οποίες μιλάμε τώρα, είναι αναμφισβήτητα το “12 Angry Men” (1957 & 1997) και ο “Kύβος” του 1997.

Ας δούμε τις ταινίες με χρονολογική σειρά παραγωγής.


THE HOLE (2001)

Εδώ, παρακολουθούμε μια παρέα τεσσάρων εφήβων, να βρίσκουν ένα καταφύγιο που είχε δημιουργηθεί στην Αγγλία πριν χρόνια, με σκοπό να προφυλαχθεί ο κόσμος από τις βομβιστικές επιθέσεις σε περίοδο πολέμου. 

Η συγκεκριμένη παρέα, γοητεύεται από την ανακάλυψη που έκανε και αποφασίζουν όλοι από κοινού, να μείνουν εκεί για λίγες μέρες. 

Ο άνθρωπος που τους κλείνει την καταπακτή και τους εγκαταλείπει, είναι και ο μόνος που γνωρίζει ότι βρίσκονται εκεί. 
Καθυστερεί πολύ να επιστρέψει, οπότε παρακολουθούμε την παρέα των τεσσάρων παιδιών να βρίσκεται αντιμέτωπη με τον χρόνο αλλά και τον χώρο.

Αξιοσημείωτη, η παρουσία της Keira Nightley σε ηλικία 16 ετών. 
Η ταινία είναι σκηνοθετημένη από τον Nick Hamm, ο οποίος μας έδωσε στη συνέχεια το “Godsend” το 2004. 

Με ελληνικό τίτλο “H Τρύπα”, η ταινία προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες την πρώτη Ιουνίου του 2001.





CUBE 2: HYPERCUBE (2002)

Φυσικά, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στο πρώτο μέρος της τριλογίας. 
Το “Cube” του Vincenzo Natali του 1997, είναι ίσως και το καλύτερο κλειστοφοβικό θρίλερ των τελευταίων δεκαετιών. 

Αλλά, για την εύρυθμη συνέχεια του αφιερώματος και με δεδομένο το όριο που έθεσα στις ταινίες, να έχει γίνει η παραγωγή τους από το 2000 και μετά, θα πρέπει να αναφερθώ μόνο στο δεύτερο και το τρίτο κομμάτι της τριλογίας.

Έτσι λοιπόν, έχουμε το “Cube 2: Hypercube”, στο οποίο οκτώ άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι, ξυπνούν σε ένα δωμάτιο και προσπαθούν να θυμηθούν τι συνέβη. 

Η έλλειψη της μνήμης τους, δεν τους βοηθά να συνειδητοποιήσουν που βρίσκονται και αντιλαμβάνονται τι πρέπει να κάνουν, μόλις ξεκινήσουν να ενεργοποιούνται κάποιοι μηχανισμοί του δωματίου. 

Χαρακτηριστικό της ταινίας, οι θάνατοι με ευφάνταστους τρόπους και το έντονο gore στοιχείο. 
Η σκηνοθεσία ανήκει στον Andrsej Sekula και προβλήθηκε στην Ελλάδα στις 18 Απριλίου του 2003. 

Οι κριτικοί, επηρεασμένοι από τον προκάτοχό του, δεν το αγκάλιασαν με όμοιο τρόπο. 
Αναμενόμενο για μένα.





PHONE BOOTH (2002)

Βασισμένο σε αληθινά γεγονότα της Αμερικής, ο Joel Schumacher μας δίνει ένα θρίλερ - σε σενάριο του Larry Cohen - που διαδραματίζεται στο μεγαλύτερο μέρος του, μέσα σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο. 

Με πρωταγωνιστή τον Colin Farrell, o βασικός χαρακτήρας παγιδεύεται σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο και δεν μπορεί να φύγει γιατί απειλείται από έναν ελεύθερο σκοπευτή. 

Η επικοινωνία τους γίνεται φυσικά μέσω του τηλεφώνου. 
Ένα θρίλερ αγωνίας που κόστισε $13 εκατομμύρια και έπαιξε στις ελληνικές αίθουσες στις 18 Ιουλίου του 2003.




OPEN WATER (2003)

Πρόκειται και εδώ, για την αληθινή ιστορία δύο τουριστών που πηγαίνουν βόλτα με ένα τουριστικό πλοιάριο στη μέση της θάλασσας για να κάνουν scuba diving.

Στην συνέχεια, ο ιδιοκτήτης της βάρκας δεν επιστρέφει για να τους πάρει, καθώς δεν είχε υπολογίσει σωστά τα  άτομα που συμμετείχαν στην εκδρομή. 

Μια ταινία που σκηνοθέτησε ο Chris Kentis και έχει την ιδιαιτερότητα ότι εκτός από τα χαρακτηριστικά που αναφέρω πιο πάνω, εδώ όλη η δράση της ταινίας λαμβάνει χώρα στην θάλασσα. 

Φυσικά, οι δύτες καλούνται να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τη φυσική του κούραση και το κρύο νερό, αλλά και τους καρχαρίες. 
Προβλήθηκε στην Ελλάδα στις 17 Σεπτεμβρίου του 2004.




SAW (2004) 

Η ταινία του James Wan, άνοιξε έναν κύκλο ταινιών που ονομάστηκαν torture porn movies. 

Εκτός από τα χαρακτηριστικά δηλαδή του είδους το οποίο μελετάμε εδώ, μπορούμε να πούμε ότι το “Saw” έχει διπλή πρωτιά, κυρίως με τις συνέχειές του, καθώς στο πρώτο μέρος δεν προωθείται τόσο το torture porn στοιχείο. 

Στην ιστορία, παρακολουθούμε δύο ανυποψίαστους ανθρώπους να είναι παγιδευμένοι σε ένα δωμάτιο. 
Δεν γνωρίζονται και προσπαθούν να μάθουν πως έφτασαν σε αυτό το μέρος και για ποιον λόγο. 

Στη συνέχεια, ακολουθούν κάποιες αποκαλύψεις και το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται. 
Αδιαμφισβήτητα από τα καλύτερα φινάλε ταινιών τρόμου και με πολύ έξυπνους θανάτους. 

Το αίμα ρέει άφθονο και ικανοποιεί και τον πιο σαδιστή θεατή. 
Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τον πολυτάλαντο James Wan, ο οποίος μας απασχόλησε και στα επόμενα χρόνια με αξιόλογες ταινίες. 

Το “Saw” προβλήθηκε στην Ελλάδα στις 25 Μαρτίου το 2005.





CUBE ZERO (2004)

Το τρίτο μέρος του “Kύβου” βρίσκει τη θέση του στο αφιέρωμά μας, γιατί την θεωρώ αξιόλογη του είδους και αποτελεί σημαντικό κομμάτι για να κλείσει η ιστορία που γνωρίσαμε πριν μερικά χρόνια. 

Η αισθητική και η σκηνοθετική προσέγγιση αλλάζει, όμως παραμένει σημαντικό κομμάτι για να τελειώσει ο μύθος. 
Ένας άντρας που παρακολουθεί οτιδήποτε συμβαίνει στα δωμάτια, θα θελήσει να σώσει μια αθώα γυναίκα. 

Σίγουρα δεν συγκρίνεται με το πρώτο μέρος αλλά έχει μια ιδιαίτερη θέση για τις κλειστοφοβικές ταινίες. 

Σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο Ernie Barbarash. 
Στην Ελλάδα δεν προβλήθηκε παρά μόνο σε dvd. 





OPEN WATER 2: ADRIFT (2006)

Πρόκειται για την συνέχεια του “Open Water” του 2003 και αναφέρεται σε μια παρόμοια ιστορία. 

Μια παρέα νέων ανθρώπων μαζί με το παιδί του ενός ζευγαριού, πηγαίνουν με ένα κότερο διακοπές για να ηρεμήσουν από το στρες της καθημερινότητας. 
Στην πορεία και αφού ρίχνουν την άγκυρα, βουτούν στο νερό για να απολαύσουν όλοι ένα δροσερό μπάνιο. 

Δυστυχώς για αυτούς όμως, μπορεί να θυμήθηκαν να ρίξουν την άγκυρα, αλλά κανείς δεν θυμήθηκε να κατεβάσει την σκάλα. 
Έτσι λοιπόν, δεν μπορούν να ανέβουν πάνω στο κότερο και προσπαθούν να βρουν οποιαδήποτε δυνατή λύση. 

Ο λόγος που αυτό το sequel έχει μέρος στο αφιέρωμά μας, είναι διότι πληροί όλες τις προϋποθέσεις με τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά και έχει πολύ βασικές διαφορές από το πρώτο μέρος. 

Έχει διαφορές όσον αφορά τον τρόπο που εγκλωβίστηκαν οι ήρωές μας, τον στόχο τους που δεν είναι μόνο η επιβίωση αλλά και το πώς προσπαθούν να επιτύχουν κάτι τέτοιο. 
Δηλαδή εδώ, να φτάσουν την σκάλα. 

Έτσι λοιπόν, την θεωρώ ξεχωριστή ταινία από την πρώτη και μπορεί να σταθεί μόνη της στο συγκεκριμένο κείμενο. 
Σκηνοθέτης είναι ο Hans Horn και η ταινία προβλήθηκε στην Ελλάδα στις 3 Αυγούστου του 2006.




…Οι επόμενες δέκα ταινίες στο 2o μέρος του αφιερώματος..

Δημήτρης Βαβάτσης.