Horrorant Classics: Suspiria (1977)

Γράφει ο Νίκος Σιδεράς.

Όπως είχε γράψει και μια γνωστή κριτικός πριν πολλά χρόνια: "Δύσκολα μπορεί κανείς να γράψει για τη Suspiria χωρίς να απολογηθεί, καθώς αυτό που κάνει την ταινία τόσο ασυνήθιστη και ξεχωριστή είναι πέρα από τις δυνατότητες της γλώσσας".

Από μικρή ηλικία πάντα άκουγα τα καλύτερα για τη Suspiria. 

Όλοι οι γνώστες του είδους την έβαζαν στις λίστες με τις top ταινίες τρόμου όλων των εποχών και κάθε φορά που διάβαζα σχετικό αφιέρωμα έπεφτα πάνω της.
Δυστυχώς όμως, όσο κι αν έψαχνα ήταν πολύ δύσκολο να την εντοπίσω σε κάποιο videoclub.

Έπρεπε να περιμένω αρκετά χρόνια για να έρθω σε επαφή μαζί της.

Όταν όμως αυτό συνέβη έμεινα πραγματικα εντυπωσιασμένος. 

Αν και είχαν περάσει χρόνια απο την πρώτη της προβολή η γοητεία που άσκησε πάνω μου ήταν τεράστια! 

Όπως ήταν φυσικό μπήκε απευθείας και στο δικό μου top - 10.

Μπορεί να με ξένισε λίγο το απότομο φινάλε και κάποια ξεπερασμένα εφέ αλλά η ατμόσφαιρα της με αποζημίωσε στο μέγιστο βαθμό.
Και το κυριότερο; 

Με τρόμαξε για τα καλά!

Η Suzy Bannion (Jessica Harper), μια νεαρή φοιτήτρια, ταξιδεύει από τη Νέα Υόρκη στη Γερμανία με σκοπό να συνεχίσει τις σπουδές της σε μια φημισμένη σχολή χορού...

Κατά την άφιξη της λαμβάνει χώρα ένα μυστηριώδες σκηνικό με μια νεαρή κοπέλα που την αναγκάζει να περάσει αλλού το βράδυ της. 

Όταν επιστρέφει το επόμενο πρωί,  η Suzy δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στην παρουσία της αστυνομίας και προσηλωμένη στο στόχο της συστήνεται με τη διευθύντρια (Joan Bennett) και την αυταρχική καθηγήτρια Μiss Tunner (Alida Valli).

Σύντομα γνωρίζει και γίνεται φίλη με μια άλλη φοιτήτρια τη Sara (Stefania Casini) η οποία της αποκαλύπτει μερικά από τα μυστικά της Ακαδημίας. 

Τότε μια σειρά από περίεργες  καταστάσεις επαληθεύουν τα λεγόμενα της Sara και βάζουν σε υποψίες και την ίδια τη Suzy.

Τη στιγμή που τα παράξενα περιστατικά αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται οι δύο φίλες θα επιχειρήσουν, με κίνδυνο τη ζωή τους, να ξετυλίξουν το κουβάρι του μυστηρίου και θα έρθουν αντιμέτωπες με μια υπόθεση μαύρης μαγείας που κρύβει πολλά μυστικά και έχει τις ρίζες στο παρελθόν.

Πίσω λοιπόν στο  μακρινό 1977 ο Dario Argento, στο ζενίθ της καριέρας του τότε, επιχείρησε να ανυψώσει το splatter  σε υψηλή τέχνη και όπως φαίνεται τα κατάφερε.

Ο γνωστός σκηνοθέτης μετά την επιτυχία του επίσης εκπληκτικού Deep Red θέλησε να ασχοληθεί με μια ιστορία τρόμου που θα τον απομάκρυνε από το είδος των giallo θρίλερ που τον ανέδειξαν.

Έχοντας ως βάση μια ιστορία μαγείας που είχε διηγηθεί  στη σύντροφο του και γνωστή ηθοποιό Daria Nicolodi η γιαγιά της, ο Argento εμπνεύστηκε και με τη βοήθεια της άρχισε να σχεδιάζει και να πειραματίζεται πάνω σε ένα σενάριο που θα πάντρευε το θρίλερ με το αστυνομικό μυστήριο και τη μεταφυσική.

Αυτό που είχαν στο μυαλό τους ήταν ένα παραμύθι για ενήλικες με σαφείς επιρροές από τις ιστορίες των αδερφών Grimm καθώς και από κλασικά παραμύθια όπως « Η Αλίκη Στη Χώρα Των Θαυμάτων» και «Η Χιονάτη Και Οι Επτά Νάνοι».

Μια από τις βασικές ιδέες της ταινίας θα ήταν το θέμα της μαγείας και πιο συγκεκριμένα οι «Τρεις Μητέρες του Σκότους», μια ιδέα που θα συνεχίσει τα επόμενα χρόνια και θα οδηγήσει  σε ένα είδος άτυπης τριλογίας με το Inferno (1980) και το Mother Of Tears (2007). 

Μάλιστα για να προσεγγίσει ακόμα καλύτερα το θέμα της μαγείας ο σκηνοθέτης ταξίδεψε σε ευρωπαϊκές πόλεις που σχετίζονταν με την άσκηση τελετών μαγείας όπως το Τορίνο, η Πράγα και η Λυών.

Όσο η ταινία βρισκόταν ακόμα στο στάδιο της προετοιμασίας ο σκηνοθέτης παρουσίασε  την αρχική βερσιόν του σεναρίου στους παραγωγούς και πραγματικά τους έστειλε αδιάβαστους! 

Το αρχικό σενάριο ήθελε στους ρόλους των πρωταγωνιστριών νεαρά κορίτσια ηλικίας 8 εώς 10 ετών. 

Ύστερα όμως από τις αντιρρήσεις τους ο πανούργος Dario αν και αναγκάστηκε να ανεβάσει το μέσο όρο της ηλικίας τους, προσπάθησε με διάφορα τεχνάσματα να εξαπατήσει το υποσυνείδητο των θεατών, με απώτερο σκοπό να τους μεταφέρει την εντύπωση της αρχικής ιδέας.

Για παράδειγμα τοποθέτησε τα χερούλια σε όλες τις πόρτες στο ύψος των ενήλικων πλέον πρωταγωνιστριών για να δίνεται η εντύπωση πως πρόκειται για μικρά κορίτσια!

Η τρέλα όμως του θρυλικού Ιταλού σκηνοθέτη γιʼ αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο δεν σταμάτησε εκεί.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων επέβαλλε τους πρωταγωνιστές του σε πραγματικά βασανιστήρια. 

Η πρωταγωνίστρια Jessica Harper κινδύνευσε να ανατιναχθεί όταν γύριζαν την τελική σκηνή ενώ η ακόμα πιο άτυχη Stefania Casini  στη σκηνή του θανάτου της, αναγκάστηκε  να κυλιστεί  πάνω σε αγκαθωτά ρολά σύρματος. 

Εννοείται  πως η συγκεκριμένη σκηνή γυρίστηκε μονάχα μια φορά!

Η τελειομανία όμως του οραματιστή Αrgento δεν είχε τελειωμό με αποτέλεσμα να την  πληρώσει και ο διευθυντής  φωτογραφίας Luciano Tovoli.  

Αφού τον υποχρέωσε να δει προσεχτικά τη Χιονάτη Και Τους Εφτά Νάνους του Walt Disney για να ξεπατικώσει τα χρώματα της, τον ανάγκασε να κινήσει γη και ουρανό για να βρει  και να επεξεργαστεί την ταινία με το παλιό και δυσεύρετο σύστημα Technicolor.

Πίστευε πως μόνο έτσι θα έδινε στην εικόνα την υπερφυσική αίσθηση που χρειαζόταν.

Ένα ακόμα από τα στοιχεία που έδωσε βάση ήταν η μουσική επένδυση.

Αν και φαντάζει παράξενο, η σύνθεση της μουσικής έγινε πριν την ολοκλήρωση της ταινίας και το αποτέλεσμα που προέκυψε αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα κλασικότερα soundtrack στην ιστορία του κινηματογράφου.

Στη δεύτερη συνεργασία του με τους Goblin και συμμετέχοντας ενεργά στη σύνθεση της, ο Argento επέμενε να χρησιμοποιηθούν μουσικά όργανα από όλο τον κόσμο και επέβαλλε ύστερα από την επίσκεψη του στη χώρα μας, όσο περίεργο κι αν σας ακούγεται, τη χρήση του μπουζουκιού! 

Αυτό όμως που κλέβει την παράσταση πέρα από την εξαιρετική μουσική είναι τα απόκοσμα φωνητικά που περιλαμβάνουν από αναστεναγμούς και κραυγές μέχρι ακατανόητες φράσεις.

Το soundtrack έπαιζε στη διαπασών ακόμα κι όταν οι ηθοποιοί δε γύριζαν τις σκηνές τους με σκοπό να μπουν πιο εύκολα στην ατμόσφαιρα της ταινίας.

Άλλο παράδοξο του φιλμ ήταν η γλώσσα!
Όπως και σε όλες τις ταινίες εκείνης της περιόδου οι ηθοποιοί ντουμπλάρονταν  μετά την ολοκλήρωση του φιλμ τόσο στα ιταλικά όσο και στα αγγλικά. 

Αυτό ήταν μια ευκολία για τον Argento που του επέτρεπε να συγκεντρώνει διεθνές καστ για τα έργα του. 

Ο καθένας έλεγε τις ατάκες στη γλώσσα του και κατόπιν στο στούντιο γινόταν η απαραίτητη επεξεργασία.

Όταν μετά από εξαντλητικά γυρίσματα η Suspiria επιτέλους ολοκληρώθηκε, κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους και παρά το φόβο για το μεγάλο της κόστος, σημείωσε τεράστια επιτυχία όπου κι αν προβλήθηκε.

Αγαπήθηκε αμέσως από τη μεγαλύτερη μερίδα των κριτικών και εκθειάστηκε για το περιεχόμενο της και κυρίως για το εικαστικό της κομμάτι.

«Η Suspiria ανασαίνει σαν ένα πλάσμα δαιμονισμένο: ανήσυχη, βαθιά ανησυχητική, καλλιτεχνικά και πνευματικά πλήρης» έγραφαν οι κριτικοί της εποχής.

Οι ονειρικές σκηνές  με τα στοιχεία παραμυθιού, τα εξωπραγματικά χρώματα που θύμιζαν διάσημους πίνακες ,η έντονη εικονογραφία και το απειλητικό soundtrack δεν μπορούσαν να παραβλεφθούν τόσο εύκολα.

Η λογοκρισία από την άλλη πλευρά δεν φέρθηκε τόσο ευγενικά σʼ αυτό το αριστούργημα. 

Οι αιματηρές σκηνές βίας ήταν πολλές και αρκετά προχωρημένες για την εποχή με αποτέλεσμα να την πετσοκόψει αγρίως.
Ακόμα και χρόνια μετά την κυκλοφορία του ήταν υπερβολικά δύσκολο να βρεθεί το φιλμ στην unrated έκδοση του.

Σήμερα δεκαετίες αργότερα η Suspiria αποτελεί το σπουδαιότερο δείγμα  όχι μόνο της ιταλικής σχολής τρόμου (βλέπε Demons) αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα και πιο αξιόλογα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.

Το περιεχόμενο και η εικόνα της έγιναν αντικείμενο αναλύσεων  και στα χρόνια που ακολούθησαν ενέπνευσε και επηρέασε μεγάλο αριθμό σκηνοθετών του φανταστικού .

Εν έτει 2012 το remake του Suspiria αναβάλλεται συνεχώς και ταλαιπωρείται από στούντιο σε στούντιο και από σκηνοθέτη σε σκηνοθέτη.

Όπως δείχνουν όμως οι τελευταίες πληροφορίες ο κλήρος για να φέρει εις πέρας αυτό το δύσκολο έργο έπεσε τελικά στον ταλαντούχο David Gordon Green.
Δυστυχώς για τους fans της, φαίνεται πως η Natalie Portman μετά το παρόμοιου ύφους Black Swan δεν προτίθεται να συμμετάσχει.

Τέλος, λέω να κλείσω αυτό το αφιέρωμα όπως άρχισα. 

Με μια κριτική από έναν «παλαβό» κριτικό της εποχής που περικλείει όλη την ουσία και τη δυναμική της ταινίας.

«Η Suspiria είναι μια ταινία που δεν έχει ουσιαστική πλοκή, καλοσχεδιασμένη εξέλιξη χαρακτήρων, ενδιαφέροντες διαλόγους και πρωτότυπο θέμα, δηλαδή όλα αυτά που μας έχουν μάθει ότι πρέπει να έχει μια καλή ταινία. 

Ακόμη κι έτσι, παρά τις ελλείψεις της, η Suspiria θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου που έγιναν ποτέ. 

Και ξέρετε κάτι; Είναι!!!»

Suspiria (1977) trailer από Horrorant