Snuff Films: Aστικοί μύθοι ή πραγματικότητα;

Γράφει ο Κώστας Γκότσης.

Tα snuff films ανήκουν σε μια κατηγορία που μάλλον ορίζει την ίδια την έννοια των ταινιών τρόμου, αφού πρόκειται για ταινίες που δείχνουν πραγματικές δολοφονίες ανθρώπων και όχι ψεύτικες ή έστω καλοφτιαγμένες και αληθοφανείς.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. 

Ο όρος snuff film καθιερώθηκε το 1971 με την κυκλοφορία του βιβλίου 'The Family: The Story of Charles Manson's Dune Buggy Attack Battalion' του Ed Sanders και αναφέρεται στην ιστορία της Οικογένειας του διαβόητου Charles Manson, ο οποίος σύμφωνα με μία μαρτυρία είχε καταγράψει με μία Super 8 κάμερα την δολοφονία μιας από τις γυναίκες που είχαν σκοτώσει. 

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους δημιουργούνται αυτές οι ταινίες, σύμφωνα με τον μύθο τουλάχιστον, είναι τόσο για καθαρή απόλαυση όσο και οικονομικοί.

Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία υπάρχουν αρκετές καταγραφές ανά τα χρόνια από serial killers τόσο βιασμών όσο και φόνων που έχουν διαπράξει οι ίδιοι ή οι συνεργοί τους. 

Η δεύτερη κατηγορία είναι πιο περίεργη καθώς υποτίθεται ότι υπάρχει ένα δίκτυο αρκετά πλούσιων και διεστραμμένων ανθρώπων οι οποίοι πληρώνουν για την αγορά ή ακόμη και την δημιουργία τέτοιων ταινιών με θύματα ανθρώπους που δεν αναζητεί κανείς όπως άστεγους ή άτομα του τρίτου κόσμου και δράστες δολοφόνους που δεν λένε όχι σε ένα τέτοιο εισόδημα.

Υπάρχουν ταινίες που έχουν καταπιαστεί με αυτό το θέμα και χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες, αυτές που κυκλοφόρησαν οι ίδιες ως αυθεντικές snuff και αυτές που η υπόθεση τους στηρίζεται σε snuff films.

Η πρώτη ταινία που κυκλοφόρησε ποτέ ως αυθεντική snuff ήταν η ομώνυμη ταινία Snuff (1976) που ήταν ουσιαστικά όμως μια επανακυκλοφορία, με προσθήκη μερικών σκηνών ακόμη, της ταινίας Slaughter που είχε παραχθεί στην Αργεντινή το 1971 και είχε ως υπόθεση μια ομάδα μηχανόβιων που οδηγούνται από τον αρχηγό τους σε ένα σωρό «αληθινές» δολοφονίες σύμφωνα με την ίδια την εταιρεία παραγωγής. 

Μια ταινία που δεν συστήνω σε κανέναν να δει και αναφέρω μόνο για εγκυκλοπαιδικούς λόγους. 

Συνεχίζουμε με την επίσης ανάξια λόγου τετραλογία «ταινιών» Faces of Death με την πρώτη να κυκλοφορεί το 1978 και να αποτελεί, εν είδη ντοκιμαντέρ, μια συρραφή πραγματικών ατυχημάτων, εικόνων από εκρήξεις βομβών και κακοποιήσεις ζώων μαζί με πάρα πολλούς ψεύτικους φόνους που παρουσιάζονται ως αληθινοί. 

Συνεχίζουμε στο 1980 με το πασίγνωστο Cannibal Holocaust του Ruggero Deodato το οποίο αποτελεί ιδιαιτερότητα μιας και η εισαγωγή της ταινίας μας παραπέμπει ευθέως σε snuff film καθώς αποτελεί αποσπάσματα βιντεοσκοπήσεων που ανακαλύπτει ένας ανθρωπολόγος σε αναζήτηση κάποιων ερευνητών που θα έκαναν ένα ντοκιμαντέρ για δύο φυλές ιθαγενών στην ζούγκλα του Αμαζονίου και οι οποίοι κατέληξαν κυριολεκτικά στο τραπέζι των ιθαγενών. 

Η ταινία είχε αρκετά αληθοφανείς σκηνές ώστε ο Deodato να χρειαστεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του στα δικαστήρια, παρουσιάζοντας τους ίδιους τους ηθοποιούς για να πείσει ότι δεν ήταν νεκροί. 

Στην ταινία παρόλα αυτά υπάρχουν και οι αληθινές δολοφονίες ζώων, μεταξύ των οποίων 2 μαϊμούδες και 1 χελώνα, τα οποία αν και δόθηκαν στους ιθαγενείς για φαγητό έχουν οδηγήσει τον Deodato να κάνει δηλώσεις μετάνοιας για αυτές τις σκηνές. 

Η ταινία είναι κατά την γνώμη μου πάρα πολύ καλή μιας και μελετά το ζήτημα της έννοιας του πολιτισμού ανάμεσα σε μια κοινωνία τεχνολογικά αναπτυγμένης και σε μια πρωτόγονη κοινωνία ιθαγενών παίρνοντας ξεκάθαρα κριτική θέση του σύγχρονου απάνθρωπου πολιτισμού που έχουμε αναπτύξει καθώς και της άποψης μας για την ξεκάθαρη ανωτερότητα  μας απέναντι στους «άξεστους» ιθαγενείς.

Τελειώνοντας με αυτή την κατηγορία δεν μπορώ να παραλείψω και την επταλογία των Guinea Pig που περιλαμβάνει 6 ταινίες και μία best of των προηγούμενων.

Ταινίες ιαπωνικές, που κυκλοφόρησαν απευθείας σε video με τις δύο πρώτες, Guinea Pig: The Devilʼs Experiment και Guinea Pig: Flower of Flesh and Blood, να κυκλοφορούν το 1985, άλλες δύο (He never dies και Devil Woman Doctor) το 1986 και τις 2 τελευταίες το 1988. 

Όλες τους είναι σκηνοθετικά και ερμηνευτικά ανύπαρκτες και έγιναν γνωστές  εξαιτίας της δεύτερης, Guinea Pig: Flower of Flesh and Blood. 

Η υπόθεση της έχει να κάνει με έναν δολοφόνο που απαγάγει μια γυναίκα και την βάζει σε ένα κρεβάτι σε ένα υπόγειο με σκοπό να φτιάξει από αυτή το «Λουλούδι από Σάρκα και Αίμα» του τίτλου καταγράφοντας σε βιντεοκάμερα όλη αυτή την «δημιουργία» του. 

Η ταινία έγινε γνωστή για δύο λόγους. 

Ο πρώτος είναι ο γνωστός ηθοποιός Charlie Sheen ο οποίος όταν την είδε πίστεψε ότι ήταν ένα αληθινό snuff film, το κατήγγειλε στο FBI το οποίο στην έρευνα του έδειξε την αλήθεια πίσω από όλη αυτή την σειρά ταινιών. 

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο έγινε γνωστή αυτή η ταινία είναι γιατί δυστυχώς «ενέπνευσε» τον Ιάπωνα serial killer Tsutomu Miyazaki ο οποίος αποφάσισε να αναπαράγει σκηνές της ταινίας με τα θύματα του. 

Τώρα που το ξανασκέφτομαι ίσως να έχουν και ένα καλό οι ταινίες αυτές έχοντας μάλλον προσφέρει έμπνευση στον Takashi Miike για ταινίες όπως το Ichi, The Serial Killer ή το Audition.

Περνώντας στην δεύτερη κατηγορία ταινιών, πρέπει φυσικά να παρατηρήσω ότι υπάρχουν πραγματικά πάρα πολλές ταινίες που έχουν θέμα τα snuff films, οι περισσότερες εξʼ αυτών είναι δυστυχώς πολύ κακές αλλά ανάμεσα τους υπάρχουν και μερικές που είναι εξαιρετικές και σε αυτές κυρίως θα αναφερθώ παρακάτω.

Η πρώτη ταινία που μου έρχεται στο μυαλό χαρακτηρίζεται από μια παραδοξότητα. 

Το Peeping Tom, η ταινία που ουσιαστικά ευθύνεται για το τέλος της σκηνοθετικής καριέρας του Michael Powell, ασχολείται με έναν άνθρωπο μοναχικό, σεξουαλικά καταπιεσμένο ο οποίος αποδεικνύεται να είναι serial killer ο οποίος δολοφονεί τα θύματα του με μια κρυμμένη λεπίδα στο τρίποδο της κάμερας του ενώ ταυτόχρονα τα κινηματογραφεί ώστε να αποτυπώσει σε φιλμ τον τρόμο και την αγωνία στο βλέμμα τους ενώ η ζωή εγκαταλείπει τα σώματα τους.

Το παράδοξο με αυτή την ταινία είναι το ότι βγήκε στις αίθουσες το 1960, πολύ πριν δηλαδή καθιερωθεί ο όρος snuff films αποτελεί όμως μια αληθινά εξαιρετική ταινία που κυκλοφόρησε της ίδια χρονιά με το Psycho του Hitchcock και κατά τη γνώμη μου καλύπτει εξίσου καλά την ψυχοσύνθεση του διαταραγμένου serial killer και δυστυχώς οι κριτικοί της εποχής απέτυχαν να αναγνωρίσουν την αξία της.



Η δεύτερη σημαντική για το είδος ταινία είναι το Videodrome του 1983 και αποτελεί και αυτή ένα παράδοξο μιας και το snuff κομμάτι της ταινίας είναι σημαντικό μεν για την πλοκή της αλλά είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι των μηνυμάτων της. 

Σκηνοθετημένη από τον γνωστό Καναδό David Cronenberg, όταν κυκλοφόρησε πέρασε απαρατήρητη από κοινό και κριτικούς αν και εκ των υστέρων βλέπουμε σε αυτή να αναφέρονται concepts όπως η reality tv, το internet, η εικονική πραγματικότητα καθώς η τεράστια απήχηση που του video. 

Αν και το snuff στοιχείο είναι ένα μόνο από αυτά που καλύπτονται στην ταινία είναι αρκετά σημαντικό. 

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, που ενσαρκώνεται από τον James Woods, είναι ιδιοκτήτης τηλεοπτικού σταθμού από τον οποίο προβάλλεται soft porn κυρίως.

Κάποια στιγμή ένας τεχνικός αντιλαμβάνεται ένα πειρατικό σήμα από το Videodrome, μια σαδομαζοχιστικής κυρίως φύσης εκπομπή την οποία ο Woods αποφασίζει να εντάξει στο πρόγραμμα του σκεπτόμενος ότι το μέλλον την τηλεόρασης είναι το ζωντανό snuff tv! 

Στην προσπάθεια του να βρει πληροφορίες για την εκπομπή ανακαλύπτει ότι το σήμα εκπέμπεται από το Pittsburgh και πηγαίνει εκεί για να αγοράσει τα δικαιώματα της. 

Φτάνοντας εκεί όμως, βρίσκεται μπροστά σε ένα πείραμα που διεξάγεται από τον guru των media Brian OʼBlivion (Jack Creley), χαρακτήρας που στηρίζεται στον πραγματικό Καναδό  επιστήμονα και πατριάρχη των media Marshall McLuhann, και φαίνεται να θέλει αντικαταστήσει κάθε πτυχής της ζωής μας από την τηλεόραση, μια παγκόσμια reality tv δηλαδή που θα διαρκεί για πάντα. 

Τα υπόλοιπα στοιχεία της πλοκής τα αφήνω για να τα ανακαλύψετε όσοι δεν έχετε ακόμα δει αυτήν την εξαιρετική ταινία. (Δεν αφορούν άλλωστε το αφιέρωμα μας).



Περνώντας στην επόμενη δεκαετία κάνουμε μια στάση στο 1995 και στην sci-fi, cyberpunk ταινία Strange Days σε σκηνοθεσία της Kathryn Bigelow, σενάριο του πασίγνωστου James Cameron και τους πρωταγωνιστές Ralph Fiennes, Julliette Lewis και Angela Bassett. 

Το Strange Days είναι μια ταινία που αν και αναγνωρίστηκε από τους κριτικούς δεν είχε απήχηση στον κόσμο. 

Πραγματεύεται την ιστορία του πρώην αστυνομικού Lenny Nero (Ralph Fiennes), ο οποίος βρίσκεται στο φουτουριστικό Λος Άντζελες του 1999 το οποίο έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης. 

Ο Lenny  πλέον είναι έμπορος ειδικών minidiscs τα οποία έχουν εικόνες από την συσκευή SQUID που καταγράφει εικόνες από τον εγκεφαλικό φλοιό του ανθρώπου που την φοράει. 

Ξαφνικά βρίσκεται με ένα minidisc που δείχνει την Iris, μια κοπέλα που είχε συναντήσει το προηγούμενο βράδυ και την οποία κυνηγούσε η αστυνομία, να βιάζεται και να δολοφονείται και προειδοποιεί τον Nero για την ασφάλεια της πρώην φίλης του. 

Στην συνέχεια ο πρωταγωνιστής λαμβάνει και άλλα minidiscs που δείχνουν δολοφονίες και προσπαθεί να καταλάβει τι γίνεται μπλέκοντας την πρώην του, δύο φίλους του από το Σώμα αλλά και το ίδιο το Σώμα στο ξεκαθάρισμα. 

Η ταινία έχει πολύ καλές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές της και απεικονίζει αρκετά ρεαλιστικά ένα δυστοπικό Λος Άντζελες. 

Σκηνοθετικά έχει πολύ καλό ρυθμό και πολύ ενδιαφέρον σενάριο αν και σίγουρα δεν την λες ταινία τρόμου.



Περνάμε από την άλλη μεριά του Ατλαντικού, στην Ευρώπη, στα 1996 και την ισπανική ταινία Tesis, την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Alejandro Amenabar, σκηνοθέτη που μας έχει δώσει ταινίες όπως το γνωστό θρίλερ The Others (2001) μεταξύ άλλων. 

Η φοιτήτρια Angela (Ana Torrent) ξεκινάει να γράψει μια εργασία. 

Το θέμα της έχει να κάνει με το αν υπάρχει όριο και ποιο είναι αυτό όσον αφορά την βία στην ταινίες καθώς και τους λόγους που η βία είναι ελκυστική από τον κόσμο. 

Μια μέρα ανακαλύπτει τυχαία νεκρό τον καθηγητή της σε μια αίθουσα προβολών του Πανεπιστημίου να βλέπει μια ταινία. 

Παίρνει την ταινία και πηγαίνει να την δει με έναν φίλο της, φανατικό οπαδό ταινιών τρόμου και βλέπουν μια κοπέλα, την οποία αναγνωρίζουν ως μια φοιτήτρια που είχε εξαφανιστεί την προηγούμενη χρονιά, που είναι δεμένη σε μια καρέκλα και βασανίζεται μέχρι τέλους να δολοφονηθεί. 

Από εκεί ξεκινάει μια προσπάθεια της Angela να βρεί τι συμβαίνει χωρίς να μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν, ούτε καν το φίλο της μέχρι να ανακαλύψει την ύπαρξη ενός κύκλου παραγωγής snuff films. 

Ο Amenabar χειρίζεται με δεξιοτεχνία τον παράγοντα της έντασης και μας βάζει στο παιχνίδι θέτοντας μας απέναντι στο ερώτημα της «ηδονοβλεψίας της βίας», το κατά πόσο δηλαδή μας αρέσει να βλέπουμε ένα θέαμα βίας και πότε τελικά μπορούμε να κορέσουμε αυτή την δίψα μας. 

Άλλη μια εξαιρετική ταινία τρόμου από την Ισπανία, αναμενόμενο νέο δηλαδή!



Πάλι πίσω στην Αμερική, 3 χρόνια αργότερα και πάμε στην πλέον γνωστή ταινία που καταπιάστηκε με το θέμα των snuff films. 

Το 8mm του Joel Schumacher, σκηνοθετημένο το 1999 με πρωταγωνιστή τον Nicholas Cage και σε δευτερεύοντα ρόλο τον Joaquin Phoenix είναι μάλλον η ταινία που έκανε ευρέως γνωστό το θέμα σε ακόμη περισσότερο κόσμο. 

Σε αυτή, ο Nicholas Cage έχει τον ρόλο ενός ντετέκτιβ που προσλαμβάνεται από μια ηλικιωμένη για να ανακαλύψει αν ένα snuff film που βρήκε μετά τον θάνατο του άντρα της είναι αληθινό ή όχι. 

Η ταινία είναι περισσότερο ταινία δράσης και λιγότερο τρόμου με τον Cage να ανακαλύπτει ότι είναι αληθινό snuff film αυτό που είδε και να αποφασίζει να πάρει εκδίκηση για την κοπέλα που δολοφονείται. 

Κατά την γνώμη μου η ταινία έχει μια ενδιαφέρουσα ιδέα αλλά το action κομμάτι της μου φαίνεται εντελώς αναμενόμενο και αυτό την κάνει πολύ άνιση αν και με ενδιαφέροντες ερμηνείες.



Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει δύο ταινίες που έχουν ξεφύγει κάπως από τον σχετικό σορό, χωρίς όμως να τις θεωρώ σημαντικές, και αυτές είναι το Vacancy του 2007 και το περσινό Srpski film γνωστό ως A Serbian Film.

To Vacancy είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Nimrod Antal μετά πολύ καλό Kontroll του 2003, και με πρωταγωνιστές την Kate Beckinsale και τον Luke Wilson. 

Η υπόθεση έχει να κάνει με ένα ζευγάρι που καταλύει σε ένα ξενοδοχείο για να ανακαλύψει κάμερες κρυμμένες στο δωμάτιο τους και να καταλαβαίνει ότι πρέπει να ξεφύγει για να μην γίνει θύμα στο επόμενο snuff film. 

H ταινία δυστυχώς δεν αξίζει και πολλά με όλα τα κλισέ να κάνουν την εμφάνιση τους (αμάξι χαλάει στην μέση του πουθενά, κινητό δεν έχει σήμα, ξενοδοχείο βρίσκεται στην μέση του πουθενά κλπ).

Δεν αξίζει τον κόπο σας για να την δείτε κατά την γνώμη μου. 

Για το A Serbian Film είμαι σίγουρος ότι έχετε διαβάσει την κριτική του Κωνσταντίνου με την οποία εγώ προσωπικά συμφωνώ και δεν βλέπω λόγο να σχολιάσω περαιτέρω μιας και αυτού του είδους οι ταινίες, οι extreme cinema δηλαδή δεν μου λένε τίποτα σχεδόν αν το μόνο που προσφέρουν είναι το extreme στοιχείο και τίποτα παραπέρα.

Για να κλείσω το αφιέρωμα αυτό θα αναφέρω ότι υπάρχουν πραγματικά δεκάδες ταινίες που έχουν ασχοληθεί λιγότερο ή περισσότερο με το θέμα snuff films αλλά δεν βλέπω κανένα λόγο ακόμη και να τις αναφέρω. 

Αντιθέτως να αναφέρω ότι μάλλον αρκετοί είδαμε στο 3ο Screaminʼ Athens Festival  το σημαντικό για το είδος και την θεματική αυτή  ντοκιμαντέρ Snuff: A documentary about killing on camera, Αμερικανικής παραγωγής του 2008.



Σας χαιρετώ με ένα μικρό bonus. 

Το 2008 κυκλοφόρησε μια horror comedy ταινία που λεγόταν Snuffinʼ Zombies, σκηνοθεσία κάποιου Karl Benacci όπου ένας loser τύπος παρασύρεται ώστε να σκοτώσει 10 άτομα για να πάρει 3 εκατομμύρια δολάρια. 

Φυσικά δέχεται και αρχίζει να σφάζει κόσμο. 

Κάπου εκεί χαλάει η συνταγή όμως και οι νεκροί γίνονται zombie και αναζητούν εκδίκηση και φυσικά μυαλά! 

Την αναφέρω γιατί μου αρέσει ο συνδυασμός!